การกระตุ้นไฟฟ้า ES (Electrical Stimulations)

ไฟฟ้าเป็นพลังงานรูปแบบหนึ่งที่ถูกนำมาใช้ในทางกายภาพบำบัด ไฟฟ้าสามารถทำให้เกิดผลต่อเนื้อเยื้อต่างๆของร่างกายได้ โดยเฉพาะเส้นประสาทและกล้ามเนื้อ ทั้งนี้ขึ้นกับ ชนิดของกระแสไฟฟ้า ความเข้มของกระแสไฟฟ้า ความถี่ของกระแสไฟฟ้า ตำแหน่งหรือบริเวณที่ติดขั้วไฟฟ้า และขนาดขั้วไฟฟ้า เป็นต้น

กลไกการรักษา

ตามปกติร่างกายของเราจะใช้โปรตีนในการซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย โดยโปรตีนจะถูกสังเคราะห์เพิ่มมากขึ้นเมื่อได้รับการกระตุ้นไฟฟ้า รวมทั้งประจุไอออน (เช่น Na+ , Ca++ , K+ ,Mg++) เมื่อถูกเหนี่ยวนำด้วยพลังงานไฟฟ้าจากภายนอก จะไปเร่งขบวนการเมตาบอลิซึม (Metabolism) และเร่งขบวนการลำเลียงสารอาหารเพิ่มมากขึ้น รวมทั้งเส้นประสาทซึ่งตามปกติจะสามารถถูกเร้าต่อเมื่อมีกระแสไฟฟ้าผ่าน โดยเมื่อได้รับพลังงานไฟฟ้าจากภายนอก จะสามารถเร้าเส้นประสาทที่อยู่ส่วนปลายด้วยเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าผ่านผิวหนัง ทำให้เกิดการตอบสนองการตื่นตัวของเส้นประสาทได้

โดยทั้งนี้ขึ้นกับ ชนิดของกระแสไฟฟ้า ความเข้มของกระแสไฟฟ้า ความถี่ของกระแสไฟฟ้า ตำแหน่งหรือบริเวณที่ติดขั้วไฟฟ้า และขนาดขั้วไฟฟ้า เป็นต้น

ประโยชน์

- เพื่อกระตุ้นกล้ามเนื้อที่มีเส้นประสาทไปเลี้ยง

- เพื่อกระตุ้นกล้ามเนื้อที่ขาดเส้นประสาทไปเลี้ยง มีการบาดเจ็บของเส้นประสาท หรือเกิดการติดเชื้อของเส้นประสาท ให้ทำหน้าที่ได้

- เพื่อซ่อมแซมเนื้อเยื้อ

- เพื่อควบคุมการบวม

- เพื่อช่วยการเคลื่อนไหว หรือ เลียนแบบการเคลื่อนไหวในผู้ป่วยที่ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้เอง

- เพื่อลดอาการปวด

- เพื่อผลักยาหรือสารเข้าสู่เซลล์

IF (Interferential Stimulation)

คือ กระแสไฟฟ้าสลับ (Sinusoid current) ที่มีความถี่ปานกลาง 2 หรือ 3 ความถี่ เมื่อปล่อยผ่านเข้าไปในเนื้อเยื้อจะเกิดการแทรกสอดของกระแส ทำให้เกิดกระแสใหม่ที่มีแอมพลิจูด (Amplitude) ไม่คงที่ และความถี่ที่เปลี่ยนแปลงไป สามารถใช้ลดปวด รวมทั้งคลายกล้ามเนื้อบริเวณที่ลึกได้

ประโยชน์ของการรักษา

- ลดปวด

- คลายกล้ามเนื้อ (Relaxation of tissue)

- เพิ่มการไหลเวียนโลหิต

- เพิ่มการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดดำ และน้ำเหลือง

- ลดอาการบวม

- กระตุ้นการซ่อมแซมแผล (Wound healing)

ข้อบ่งชี้

- ผู้ป่วยที่มีอาการปวด

- ผู้ป่วยที่มีอาการปวดจาก Reflex sympathetic dystrophy เช่น Shoulder hand syndrome

- ผู้ที่มีอาการกล้ามเนื้อเกร็งตัว (Muscle spasm) 

- กล้ามเนื้อฝ่อลีบ (Muscle atrophy) จากการไม่ได้ใช้งาน โดยที่ยังมีเส้นประสาทมาเลี้ยงตามปกติ

- ฝึกเพิ่มกำลังกล้ามเนื้อในกรณีที่ผู้ป่วยไม่ได้ใช้งานนาน

ข้อห้าม

- บริเวณทรวงอกในผู้ป่วยที่ใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจ (Pacemaker)

- บริเวณ Phrenic nerve เพราะกระแสไฟฟ้าอาจไปรบกวนการหายใจ

- บริเวณที่มีเครื่องกระตุ้นกระเพาะปัสสาวะ

- บริเวณ Carotid Sinus

- บริเวณที่เป็นโรคหลอดเลือดรอบนอก เช่น ภาวะหลอดเลือดดำอุดตัน(Venous thrombosis) และหลอดเลือดดำอักเสบ (Thrombophlebitis)

- บริเวณที่เป็นเนื้องอก และโรคติดเชื้อ

- บริเวณลำตัวของสตรีมีครรภ์

- ผู้ป่วยที่มีความดันสูงมาก หรือต่ำมาก

ข้อควรระวัง

- บริเวณใกล้ทรวงอก

- ในผู้ป่วยที่เป็นโรคความดันสูง หรือต่ำ

- บริเวณแขน/ขา ของสตรีมีครรภ์

- บริเวณที่มีไขมันมาก

- ผู้ป่วยที่ไม่สามารถติดต่อสื่อสารได้